Manastir Svetog Ilije

Prema usmenom predanju i priči starijih meštana, crkva Svetog Ilije u Kacapunu bila je manastirska crkva, najstarija i najcenjenija na ovom području. Izgradila ga je porodica Nemanjić tokom 13. veka kao deo velikog manastirskog kompleksa sa mnogo konaka, trpezarija, kula i zvonika, jer je bila na putu za Hilandar. Međutim, ako pogledamo njegov položaj, skromnu arhitekturu tipičnu za početak 15. veka, onda je jasno da ova tradicija nije zagađena istinom. Crkva je građena sa malim ulaznim vratima, kako bi svi morali da se poklone kad uđu u svetinju. Turci je nisu uništili jer su se, prema predanju, plašili Svetog Ilije, kao proroka i sveca. Unutrašnjost crkve, svi zidovi i svodovi su okrečeni. Freske su delimično oštećene, posebno u donjim zonama, ali njihov raspored može biti u potpunosti uspostavljen. Po svom rasporedu, ikonografskim odlikama i umetničkim kvalitetima, slika ne izlazi iz okvira srpskog slikarstva iz prvih decenija 17. veka, slikarstva neukih i polupismenih slikara. Činjenicu da su freske u manastiru karakteristične za početak 17. veka, kada su ga obnavljali lokalni seljaci i njihovi savetnici, može dalje potvrditi delimično čitljiv ktitorski natpis. Ovaj natpis se nalazi na zapadnoj strani arhitrava iznad ulaznih vrata od priprate do crkve, gde se u četvrtom redu jasno čita reč Prezviter. Problem je u osvećenju manastirskog hrama u to vreme, jer se na fasadi, gde je obično prikazan svetac kome je hram posvećen, nalazi scena Vaskrsenja Hristovog, i to ne dolazi u obzir. za hramovu Slavu. Prema tradiciji zabeleženoj 1908. godine, manastir je obnovljen oko 1828. godine i posvećen je svetom Iliji. Obnovio ga je sveštenik Stefan. Pored manastirske crkve izgrađena je i konak. Na nesreću, spavaonica se srušila pod zubom vremena. Stara spavaonica bila je dugačka 30 metara i sastojala se od prizemlja i sprata sa zvonikom. Počev od 2003. godine, kada je manastir obnovljen, izgrađena je nova rezidencija. Prema legendi, u jednom periodu se na crkvu srušilo obližnje brdo, pa je manastir sahranjen pod zemljom, verovatno najmanje 100 godina. Tada je utočište otkrilo stado stoke koja je pasla na tom području. U novijoj istoriji, manastir Svetog Ilije u Kacapunu bio je bez monaha više od sto godina. Manastirsko imanje 1889. godine svedoči o njegovom velikom siromaštvu. Sastoji se od samo sedam hektara obradive zemlje i 38 hektara šume. U maju 2018. godine dogodila se velika nesreća. Manastirski konak izgoreo je u velikom požaru, ali zahvaljujući prisustvu ljudi koji su bili na licu mesta nakon svete liturgije izbegnuta je katastrofa i u požaru su izgubljeni samo krov i pojedini delovi konaka. Na žalost, u požaru je uništena cela radionica sa alatom, od koje su se izrađivale sveće za eparhiju, ikone i slično.